معرفی اجمالی طناب نسوز آزبست :
طناب نسوز آزبست که با نام نخ نسوز آزبست نیز شناخته می شود ؛ یکی از مهمترین محصولات در دسته منسوجات نسوز است .
البته بسیاری از افراد هنوز این محصول را با نام نخ کانال کولر می شناسند .
آزبست که در علم زمین شناسی به کانی نامهربان معروف است متریال اولیه بسیاری از منسوجات نسوز را تشکیل می دهد .
طناب و نخ نسوز آزبست حتی با محدود تر شدن استفاده به دلیل مضرات زیست محیطی دارای کاربرد های فراوانی میباشد ؛ به همین دلیل شکل های مختلفی از این طناب نسوز را در بازار مشاهده میکنیم ، این دسته بندی ها عبارت اند از : طناب نسوز آزبست گرد ، طناب نسوز آزبست چهارگوش ، طناب نسوز آزبست گرد غبار دار ، طناب نسوز آزبست چهارگوش غبار دار ؛ در ادامه به توضیح هر یک از این محصولات می پردازیم .
متریال و ماده اصلی تشکیل دهنده ساختار طناب آزبست چهارگوش ؛ نخ و الیاف آزبست می باشد .
این نخ و الیاف نسوز به صورت بافت شبکه ای به یکدیگر متصل میشوند و شکلی منسجم را تشکیل می دهند .
البته طناب نسوز آزبست چهار گوش در دو نوع غبار دار و بدون غبار در بازار موجود است .
تفاوت این دو نوع با یکدیگر دروجود غبار آزبست می باشد .
در نوع طناب آزبستی غبار دار باید بگوییم که هم حرارت بهتری تحمل میکند و هم در کار آب بندی بسیار بهتر عمل می کند .
طناب نسوز آزبست گرد نیز مانند نمونه چهار گوش خود از نخ و الیاف نسوز آزبست تشکیل شده است .
این نخ نسوز که به نام نخ کانال کولر نیز معروف است ؛ از شناخته شده ترین و قدیمی ترین نخ های نسوز در صنعت مواد دیرگداز می باشد .
نوع بافت در این محصول به صورت تابیده است ، یعنی الیاف آزبست به یکدیگر دریک مقطع گرد تابیده شده اند .
این محصول نیز در دو نوع غبار دار و بدون غبار یافت میشود .
همان طور که در توضیحات بالا دریافتید متریال اصلی در نخ آزبست ؛ الیاف نسوز می باشد .
این الیاف قادر به تحمل حرارتی در حدود 550 درجه سانتیگراد می باشند .
البته در نوع بدون غبار این محصولات تحمل حرارت به 350 درجه سانتیگراد تنزل پیدا می کند .
البته مسئله ای که در مورد طناب نسوز آزبست مطرح است ؛ مضرات زیست محیطی این محصول است .
مدت 50 سال است که پژوهشگران در دنیا به این مضرات و آسیب ها پی برده اند و استفاده از آزبست را محدود به شرایط ویژه کرده اند . البته استفاده از آزبست در محیط هایی که در آنجا انسان در رفت و آمد نیست بلامانع است .
از جمله صدماتی که طناب آزبست به انسان وارد میکند میتوان به سرطان ریه اشاره کرد .
از کاربرد های این محصول میتوان به چند مورد اشاره کرد : 1- آب بندی انواع شفت ها پمپ ها و دیگ های صنعتی 2-استفاده در مخازن مواد صنعتی 3- افزایش دهنده نقطه اشتعال منسوجات نسوز 4- استفاده به عنوان واشر نسوز و همچنین طناب نسوز آزبست برای بافت و تولید آستر انواع لباس های حرارتی به کار می رود .
طناب نسوز بافته و یا تابیده شده از الیاف آزبست، با وجود استحکام خیره کننده، مقاومت شیمیایی فوق العاده و تحمل حرارتی قابل توجه، به دلیل سمی بودن غبارش، در زمینه‌های خاصی کاربرد دارد و امکان استفاده از آن در محیط‌های عمومی، میسر نمی‌باشد.
با این حال، همچنان در حوزه‌های خاصی که در تماس مستقیم با افراد نباشد، به کار گرفته میشود.
طناب نسوز که با نام نخ نسوز و یا پکینگ نسوز هم شناخته میشوند، از طریق بافتن و یا تابیدن الیافی تولید میشوند که همگی دارای تحمل حرارتی بالا، قدرت مهار فشار و خواص مکانیکی و شیمیایی قابل توجهی هستند.
بنابراین، طناب‌های نسوز، عملکرد و بازده مطلوبی در مواجهه با مواد اسیدی و قلیایی خواهند داشت و در برابر کشش، سایش و پارگی مقاومت خوبی دارند.
در کنار جلوگیری از فرسایش قطعات در اثر فشار بالا و یا خوردگی شیمیایی، اصلی‌ترین کاربرد پکینگ‌ها، پر نمودن فضای خالی بین دو قطعه و جلوگیری از نشت مواد داخل تجهیزات و یا ورود مایع خنک کننده به داخل ماشین آلات میباشد.
این امر، در طول زمان، منجر به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری خواهد شد.
با وجود شباهت‌های فراوان در میان طناب‌های نسوز، همواره باید به میزان شدت و ضعف ویژگی‌های ذکر شده در هر یک از انواع این پکینگ‌ها توجه داشته باشیم تا کیفیت عایق بندی کاهش پیدا ننماید و همچنین، خسارتی به تجهیزات وارد نگردد.
در این مقاله قصد داریم تا به مطالعه ویژگی‌های طناب نسوز آزبست بپردازیم و کاربردهای آن را بررسی نماییم.
طناب یا نخ آزبست، یکی از قدیمی‌ترین محصولات به کار گرفته شده در حوزه عایق بندی صنعتی است که علیرغم برخورداری از ویژگی‌های منحصر به فردی همچون تحمل حرارتی بالا، مقاومت شیمیایی فوق العاده و نفوذ ناپذیری چشم‌گیر، تنها به یک دلیل با محدودیت‌های جدی برای استفاده در محیط‌های در دسترس انسان روبرو میباشد؛ سمی بودن غبار.
الیاف بلند آزبست، موسوم به پنبه کوهی، از استحکام بسیار بالایی برخوردار بوده و در هم تنیدگی آن‌ها، این ماده نسوز را در برابر آب و روغن نفوذ ناپذیر می‌سازد.
از سوی دیگر، محصولات تولید شده از الیاف آزبست، عملکرد مطلوبی در دماهای بالا داشته و از اتلاف انرژی جلوگیری می‌نمایند.
از دیگر مزایای این ماده نسوز که موجب شد محصولات آزبست، به مدت صد سال، جزو پر استفاده‌ترین گزینه‌های به کار گرفته شده در کارخانجات و محیط‌های صنعتی باشند، عملکرد آن در محیط‌های اسیدی و قلیایی و مقاومت در برابر اکسیداسیون و خوردگی شیمیایی میباشد.
اما در اواخر قرن 20 میلادی، با افزایش تعداد بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی و تماس نزدیک همه آن‌ها با محصولات تولید شده از آزبست، محققین دست به مطالعات گسترده‌ای زدند که مشخص نمود، غبار بسیار ریز و در عین حال سمی آزبست، به راحتی با برش یا آسیب دیدن محصولات تولید شده از آن، در هوا پخش و وارد سیستم تنفسی می‌گردد.
این غبار بسیار خطرناک، منجر به بروز بیماری‌های جدی مانند سرطان ریه و یا آزبستوز شده و همین امر، استفاده از محصولات آزبست را با محدودیت‌های سختی روبرو نمود. به این ترتیب، به کارگیری این محصولات، در محیط‌هایی که تماس مستقیم با انسان و یا طبیعت دارند، از طرف جوامع بین المللی ممنوع اعلام گردید و پس از آن، بیشترین کاربرد آزبست، در موتورخانه‌ها و یا کوره‌های حرارتی بود.
طناب نسوز آزبست را با دو سطح مقطع گرد یا چهارگوش با سایز 3 تا 50 میلیمتر تولید می‌کنند و به دلیل محدودیت‌های اعمال شده در مورد آزبست، تنها مجاز به استفاده در شرایطی است که در دسترس انسان و یا در تماس با محیط زیست نباشد.
گاهی برای برطرف نمودن نسبی این مشکل، سطح پکینگ را با یک ماده نسوز دیگر مانند روغن تفلون می‌پوشانند.
این امر باعث میشود که غبار سمی آزبست، تا حدودی مهار گردد. برای تقویت استحکام طناب نسوز آزبست نیز، میتوان آن را به سیم استیل یا فولاد ضد زنگ مسلح نمود.
پوشاندن طناب آزبست با یک لایه روغن تفلون، اگرچه غبار سمی آن را مهار می‌سازد اما همچنان استفاده از آن را در محیط‌های عمومی بی خطر نخواهد ساخت؛ چرا که صدمه دیدن لایه تفلون در اثر خراش یا سایش پکینگ، موجب انتشار غبار سمی آزبست خواهد شد.
از سوی دیگر، استفاده از تفلون در این محصول، تحمل حرارتی آن را کاهش خواهد داد.
طناب آزبست غباردار، در برابر دماهای بالا در بین 350 تا 550 درجه سانتیگراد مقاوم خواهد بود.
این مقدار در پکینگ آزبست پوشانده شده با تفلون، به 250 تا 350 درجه سانتیگراد خواهد رسید.
با وجود سختگیری‌های جدی در مورد استفاده از طناب آزبست، همچنان صنعت‌گران زیادی، مشتاق به کارگیری این محصول، تحت شرایط خاص هستند. علت این امر، مزایای متعدد این پکینگ، از جمله موارد زیر میباشد:
چهار گوش/ گرد | سطح مقطع |
mm50 – 3 | ابعاد |
550 – 350 غباردار | مقاومت حرارتی برای استفاده طولانی مدت |
350 – 250 بدون غبار | |
غیر قابل اشتعال | اشتعال پذیری |
با وجود تمام محدودیت‌های جدی در استفاده از طناب نسوز آزبست، به دلیل سمی بودن غبار ریز آن، این محصول همچنان در صنایع خاصی که برخورد نزدیکی با انسان و طبیعت ندارند، به کار گرفته میشود. برخی از کاربردهای این محصول نسوز، عبارتند از:
منابع: